วันที่ 29 - 30 พฤษภาคม 2568 รศ.ดร.ประวิต เอราวรรณ์ เลขาธิการสภาการศึกษา เป็นประธานการประชุมเชิงปฏิบัติการ เรื่อง กลไกการจัดการศึกษาเชิงพื้นที่สู่การเป็นเมืองแห่งการเรียนรู้ โดยมี ดร.นิติ นาชิต รองเลขาธิการสภาการศึกษา นางสาวกิ่งกาญจน์ เมฆา ผู้อำนวยการสำนักนโยบายและแผนการศึกษา ร่วมแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับผู้บริหาร นักวิชาการ ผู้แทนจากหน่วยงานภาคการศึกษาและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินงานเพื่อเป็นสมาชิกเครือข่ายเมืองแห่งการเรียนรู้ของจังหวัดเชียงราย ณ ห้องเชียงรายแกรนด์ โรงแรมเฮอริเทจ เชียงราย โฮเทล แอนด์ คอนเวนชั่น จังหวัดเชียงราย

วันที่ 29 พฤษภาคม 2568 ดร.นิติ นำทีมผู้บริหารและบุคลากร สกศ. ลงพื้นที่ศูนย์การเรียนรู้ชุมชนดอยสะเก็น คีรีชัย ยามะ ร่วมถอดบทเรียนการจัดการศึกษาเชิงพื้นที่สู่การเป็นเมืองแห่งการเรียนรู้ โดย ดร.นิติ กล่าวว่า การลงพื้นที่เชียงรายในครั้งนี้ ถือเป็นโอกาสดีที่ฝ่ายนโยบายได้เห็นแนวทางในดำเนินงานจริงเชิงพื้นที่ของฝ่ายปฏิบัติ ซึ่งทางกระทรวงศึกษาธิการให้ความสำคัญกับการเรียนรู้ตลอดชีวิต ต้องการให้คนทุกกลุ่ม ทุกพื้นที่ และทุกช่วงวัยได้รับการพัฒนาทักษะ เพื่อต้องการลดความเหลื่อมล้ำ ซึ่งสอดคล้องกับเมืองแห่งการเรียนรู้ของ UNESCO Institute for Lifelong Learning สำหรับผู้แทนศูนย์การเรียนรู้ ฯ เผยแนวทางเกี่ยวกับกลไกการจัดการศึกษา แนวทางการดำเนินงานของหน่วยงานที่เป็นปัจจัยให้จังหวัดเชียงรายเป็นสมาชิกเมืองแห่งการเรียนรู้ของยูเนสโก โดยจังหวัดเชียงรายมีการจัดแหล่งเรียนรู้ตามความต้องการของคนในพื้นที่ พร้อมทั้งคำนึงถึงความต้องการของตลาดแรงงาน ชูจุดเด่นทางวัฒนธรรม ซึ่งจากข้อมูลที่ได้รับจะนำไปสู่การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นในการเสวนาร่วมกันในวันถัดไป

วันที่ 30 พฤษภาคม 2568 รศ.ดร.ประวิต กล่าวว่า จากการคาดการณ์การศึกษาในอนาคตของประเทศผู้นำด้านการศึกษาในเวที OECD สิ่งที่จะช่วยพลิกโฉมการศึกษา คือ การจัดการศึกษาที่คำนึงถึงกลไกและแนวโน้มต่าง ๆ ที่อาจสร้างความเปลี่ยนแปลงของโลกอย่างรวดเร็ว ดังนั้นการดำรงชีวิตและความต้องการของคนในพื้นที่จึงมีอิทธิพลต่อการจัดการศึกษาเชิงพื้นที่อย่างมากเพื่อให้ตอบโจทย์ความต้องการของคนในพื้นที่ แต่อย่างไรก็ตามโจทย์สำคัญสำหรับการจัดการศึกษาในอนาคตต้องมุ่งให้เกิดความสร้างสรรค์และสร้างสุขภาวะที่ดี (Well-being) ในมิติต่าง ๆ รวมไปถึงสิ่งแวดล้อม วัฒนธรรม และบริบทของพื้นที่ที่จะสร้างการเรียนรู้ให้กับชุมชนได้ดี

จากนั้น ดร.นิติ ได้บรรยายพิเศษ เรื่อง นโยบายการจัดการศึกษาตามบริบทเชิงพื้นที่เพื่อการพัฒนาประเทศอย่างยั่งยืน ในการจัดการศึกษาเชิงพื้นที่ (Area Based Education : ABE) เป็นการจัดการศึกษาที่เปิดโอกาสให้พื้นที่และทุกภาคส่วน ตั้งแต่ ภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสังคม ได้ร่วมบริหารและพัฒนาจัดการศึกษาและการเรียนรู้ เพราะคนในพื้นที่ย่อมทราบถึงจุดเด่น ปัญหาและความต้องการของตนได้อย่างแท้จริง โดยเป้าหมายการจัดการศึกษาเชิงพื้นที่นั้นเพื่อตอบโจทย์ความต้องการของพื้นที่ ลดความเหลื่อมล้ำ สร้างเครือข่ายความร่วมมือ และสร้างสังคมการเรียนรู้ตลอดชีวิตสู่การพัฒนาพื้นที่อย่างยั่งยืน ดังนั้นการใช้ทรัพยากรและความร่วมมือของทุกภาคส่วนมีส่วนช่วยในการสนับสนุนให้เกิดแหล่งเรียนรู้ เพื่อสร้างการเรียนรู้ให้คนในท้องถิ่น ทั้งหมดนี้ถือเป็นสิ่งสำคัญของเมืองแห่งการเรียนรู้ 

ผู้ทรงคุณวุฒิได้ร่วมอภิปรายและระดมความคิดเห็นประเด็นกลไกการจัดการศึกษาเชิงพื้นที่ โดย ดร.วัฒนาพร ระงับทุกข์ อดีตรองเลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน นางฐิติมา เร่งประเสริฐ ศึกษาธิการจังหวัดเชียงราย นายจักรพงษ์ แสงบุญ หัวหน้าฝ่ายแผนงานและงบประมาณกองยุทธศาสตร์และงบประมาณ เทศบาลนครเชียงราย ผศ.ดร.ศิวภรณ์ สองแสน ผู้อำนวยการสถาบันการเรียนรู้ตลอดชีวิต มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย และดร.อนุรัตน์ อินทร ประธานอาวุโสหอการค้าจังหวัดเชียงราย ร่วมถอดบทเรียนการจัดการศึกษาและกิจกรรมด้านการศึกษาของประเทศต่าง ๆ ที่เป็นสมาชิกเมืองแห่งการเรียนรู้ของยูเนสโก พร้อมทั้งร่วมแลกเปลี่ยนเกี่ยวกับแนวทางการดำเนินงานของเชียงรายที่มุ่งเน้นความต้องการของคนในพื้นที่และความต้องการของตลาดแรงงานโดยไม่ลืมจุดเด่นด้านวัฒนธรรมของตน สำหรับปัจจัยความสำเร็จและถือเป็นกุญแจสำคัญของเมืองแห่งการเรียนรู้สำหรับจังหวัดเชียงราย ทั้งหน่วยงานภาครัฐ เอกชน และประชาสังคมมีการสนับสนุนและร่วมมือกันในการจัดการศึกษา สร้างแหล่งเรียนรู้จากสิ่งแวดล้อม วัฒนธรรมในท้องถิ่น เพื่อให้คนในชุมชนได้ศึกษาร่วมกัน  อีกทั้งจังหวัดเชียงรายมีความหลากหลายทั้งด้านภาษา วัฒนธรรม เชื้อชาติ รวมทั้งด้านคมนาคมที่หลากหลาย ซึ่งทุกภาคส่วนในจังหวัดเชียงรายต่างมองว่าเป็นประเด็นท้าทายที่จะจัดแหล่งเรียนรู้ให้คนในชุมชนได้มีส่วนร่วม เรียนรู้ ควบคู่ไปกับการเป็นเมือง Design City สู่การพัฒนาในด้านเศรษฐกิจที่ยั่งยืนของเชียงรายต่อไป

จากการร่วมถอดบทเรียนและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นในครั้งนี้ สกศ. จะรวบรวมข้อมูลแนวทางการบูรณาการการทำงานและกลไกการจัดการศึกษาเชิงพื้นของจังหวัดเชียงราย เพื่อนำไปสู่การจัดทำข้อเสนอเชิงนโยบายการจัดการศึกษาเชิงพื้นที่ของจังหวัดอื่น ๆ ในประเทศไทยสู่การเป็นเมืองแห่งการเรียนรู้ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพระบบบริหารจัดการศึกษา พัฒนาการเรียนรู้ตลอดชีวิต ยกระดับคุณภาพการศึกษา และพัฒนาทุนมนุษย์ต่อไป