เมื่อวันที่ 11-13 มิถุนายน 2568 นายธฤติ ประสานสอน รองเลขาธิการสภาการศึกษา เป็นประธานการประชุมเชิงปฏิบัติการ เรื่อง “การจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานของเด็กต่างด้าว การจัดการศึกษาปฐมวัย และการจัดการศึกษาตามพระราชบัญญัติพื้นที่นวัตกรรมการศึกษา พ.ศ. 2562” โดยมี นายวีระ พลอยครบุรี ผู้ทรงคุณวุฒิ นายพิทักษ์ โสตถยาคม ผู้เชี่ยวชาญด้านการพัฒนาสื่อและการเรียนรู้ รักษาการในตำแหน่งที่ปรึกษาด้านการศึกษาพิเศษและผู้ด้อยโอกาส สพฐ. นายโกวิท คูพะเนียด ผู้อำนวยการสำนักนิติการ สป. พร้อมด้วยตัวแทนจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในจังหวัดต่าง ๆ ได้แก่ เชียงใหม่ ลำพูน ลำปาง และแม่ฮ่องสอน เข้าร่วมประชุม ณ โรงแรมเชียงใหม่ ออคิด จังหวัดเชียงใหม่

การประชุมในครั้งนี้จัดขึ้นในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีความหลากหลายทางเชื้อชาติ และเป็นพื้นที่ตามกฎหมายว่าด้วยนวัตกรรมทางการศึกษาอันจะนำมาซึ่งผลการประเมินการบังคับใช้กฎหมายอย่างรอบด้าน โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างองค์ความรู้และรับฟังข้อคิดเห็นเกี่ยวกับกฎหมาย 3 ประเด็นดังนี้ 1) การจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานของเด็กต่างด้าว 2) การจัดการศึกษาปฐมวัย และ 3) การจัดการศึกษาตามพระราชบัญญัติพื้นที่นวัตกรรมการศึกษา พ.ศ. 2562  เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงสุด ในการนำกฎหมายไปใช้ในการพัฒนาระบบการศึกษาโดยรวม ซึ่งจะเป็นกลไกสำคัญในการ ใช้กฎหมายเป็นเครื่องมือในการปฏิรูปการศึกษา อันนำไปสู่การยกระดับ คุณภาพการศึกษา ให้บรรลุตาม เจตนารมณ์ของกฎหมาย อย่างแท้จริง

วันที่ 11 มิถุนายน 2568 การอภิปรายเรื่อง “สภาพปัญหาในการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานของเด็กต่างด้าว” พบข้อค้นพบว่าพื้นที่ภาคเหนือของประเทศไทย การจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานสำหรับเด็กต่างด้าวยังคงเผชิญกับความท้าทายหลายด้าน เด็กกลุ่มนี้ส่วนใหญ่เป็นบุตรหลานของแรงงานข้ามชาติ ชนกลุ่มน้อย หรือผู้ไร้รัฐไร้สัญชาติ ซึ่งมักประสบปัญหาในการเข้าถึงการศึกษาเนื่องจากขาดเอกสารประจำตัว ไม่มีทะเบียนบ้าน หรืออยู่ในพื้นที่ห่างไกล รวมถึงปัญหาจากอุปสรรคทางด้านภาษา ซึ่งทำให้การเรียนรู้ในระบบการศึกษาปกติเป็นไปได้อย่างจำกัด อีกหนึ่งประเด็นสำคัญที่พบคือ การที่เด็กต้อง ย้ายถิ่นตามผู้ปกครองที่เปลี่ยนสถานที่ทำงานหรือย้ายถิ่นฐานอยู่บ่อยครั้ง ส่งผลให้ไม่สามารถเรียนได้ต่อเนื่อง และมักเผชิญกับปัญหาข้อมูลการศึกษาไม่สอดคล้องหรือไม่เชื่อมโยงระหว่างโรงเรียน อีกข้อค้นพบที่น่าสนใจคือเรื่องการบริหารจัดการทรัพยากรแก่ผู้เรียนซึ่งจะต้องดำเนินการแก้ไขต่อไปเพื่อให้เกิดความยุติธรรมแก่ทั้งผู้เรียนชาวไทยและผู้เรียนต่างด้าว

วันที่ 12 มิถุนายน 2568 ที่ประชุมร่วมกันอภิปราย “สภาพปัญหาในการจัดการศึกษาปฐมวัย” เป็นการรับฟังความคิดเห็นเพื่อ ประกอบการประเมินผลสัมฤทธิ์พระราชบัญญัติการพัฒนาเด็กปฐมวัย พ.ศ. 2562 มุ่งเน้นการวิเคราะห์ปัญหาและผลกระทบของการดำเนินงานตามกฎหมายฉบับนี้ หลังจากที่บังคับใช้มาเป็นระยะเวลาห้าปี ทั้งการตีความข้อกฎหมาย การแลกเปลี่ยนประสบการณ์จากการปฏิบัติงานจริง และการเสนอแนวทางปรับปรุงให้สามารถนำไปใช้ได้จริงอย่างมีประสิทธิภาพ ประเด็นหลักที่ได้รับการหยิบยก ได้แก่ การขับเคลื่อนการจัดการศึกษาปฐมวัยโดยมีศึกษาธิการจังหวัดเป็นกลไกเชื่อมกลางระหว่างกระทรวงต่าง ๆ อย่างไรก็ตาม ยังคงพบปัญหาเรื่องความรู้และทักษะของครูพี่เลี้ยงที่และทรัพยากรต่าง ๆ ที่ยังไม่เพียงพอต่อการรองรับพัฒนาการของเด็กในช่วงวัยที่สำคัญนี้

วันที่ 13 มิถุนายน 2568 ที่ประชุมร่วมกันอภิปราย การจัดการศึกษาตามพระราชบัญญัติพื้นที่นวัตกรรมการศึกษา พ.ศ. 2562 มีการหยิบยกกรณีศึกษาจากภาคเหนือ ซึ่งสะท้อนถึงประโยชน์ของพระราชบัญญัติดังกล่าวในการออกแบบการศึกษาที่ตอบโจทย์ความหลากหลายของภูมิประเทศ สังคม และวัฒนธรรมในแต่ละพื้นที่ พร้อมทั้งชี้ให้เห็นถึงปัญหาความไม่ต่อเนื่องในการดำเนินงานโดยเฉพาะงานด้านนวัตกรรมเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงบุคลากรหลัก รวมถึงข้อจำกัดด้านงบประมาณและแรงจูงใจในสายอาชีพครู ซึ่งทุกภาคส่วนเห็นพ้องว่าการแก้ปัญหาเหล่านี้ต้องอาศัยความร่วมมือระหว่างหน่วยงานทุกระดับในการออกแบบนโยบายและระบบสนับสนุนที่ยั่งยืน เพื่อให้การศึกษาในพื้นที่นวัตกรรมการศึกษาสามารถพัฒนาได้อย่างต่อเนื่องและสอดคล้องกับบริบทจริง นำมาสู่การบริหารจัดการแบบอิสระมากขึ้น ลดข้อจำกัดเชิงระบบ และเอื้อต่อการสร้างนวัตกรรมที่ตอบโจทย์จริงในแต่ละพื้นที่อย่างมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น

การประชุมเชิงปฏิบัติการในครั้งนี้สะท้อนให้เห็นถึงความสำคัญของการบูรณาการองค์ความรู้ด้านกฎหมายเข้ากับบริบทของการจัดการศึกษาในพื้นที่จริง อาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วนช่วยให้สามารถระบุปัญหาได้อย่างตรงจุด และร่วมกันพัฒนาแนวทางที่เหมาะสมต่อสถานการณ์จริง แสดงให้เห็นถึงศักยภาพของกฎหมายในการเป็นกลไกสำคัญในการขับเคลื่อนการปฏิรูปการศึกษาอย่างสร้างสรรค์ นำไปสู่การพัฒนาคุณภาพการศึกษาอย่างทั่วถึงและยั่งยืน