วันที่ 23 พฤษภาคม 2568 สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา (สกศ.) จัดประชุมรับฟังความคิดเห็นหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เรื่อง แนวทางการจัดทำดัชนีการศึกษาแห่งชาติ โดยมี นายวีระพงษ์ อู๋เจริญ ผู้อำนวยการสำนักประเมินผลการจัดการศึกษา เป็นประธานการประชุม พร้อมด้วย ผู้แทนหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐ และภาคเอกชน รวมทั้งสิ้น 27 หน่วยงาน ได้แก่ หน่วยงานในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) สำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (สมศ.) กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ สำนักงานสถิติแห่งชาติ สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) สถาบันคุณวุฒิวิชาชีพ (องค์การมหาชน) สำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจดิจิทัล กระทรวงวัฒนธรรม กระทรวงแรงงาน กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ กระทรวงสาธารณสุข องค์การยูนิเซฟ ประเทศไทย ธนาคารแห่งประเทศไทย เป็นต้น ร่วมประชุม ณ ห้องประชุมกำแหง พลางกูร สกศ.

นายวีระพงษ์ กล่าวว่า การจัดทำดัชนีการศึกษาแห่งชาติจึงเป็นกลไกสำคัญในการช่วยสะท้อนภาพรวมสถานการณ์การศึกษาของประเทศไทยอย่างเป็นระบบ รอบด้าน และเท่าทันบริบทการเปลี่ยนแปลง ซึ่งการมีดัชนีที่เที่ยงตรงจะช่วยให้สามารถใช้ข้อมูลเชิงประจักษ์ในการวางแผน พัฒนา ติดตาม ประเมินผล และกำหนดนโยบายที่สอดคล้องกับบริบทของประเทศและมาตรฐานสากลได้ มุ่งหวังให้ดัชนีนี้เป็นเครื่องมือออกแบบตัวชี้วัดที่สะท้อนผลการจัดการศึกษาและผลกระทบ (Impact) ที่เกิดขึ้นในบริบทของประเทศ ครอบคลุมในทุกมิติ ส่งเสริมการคิดวิเคราะห์และการเรียนรู้ตลอดชีวิต อย่างไรก็ตาม ต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วนในการสร้างความชัดเจนและร่วมมือในการจัดทำดัชนีการศึกษาแห่งชาติ ที่เป็นเครื่องมือเชิงนโยบายที่มีพลังในการขับเคลื่อนให้เกิดการเปลี่ยนแปลงด้านการศึกษาอย่างแท้จริง

นายวีระพงษ์ กล่าวต่ออีกว่า หลักการสำคัญในการจัดทำดัชนีการศึกษาแห่งชาติ ให้ความสำคัญกับคุณภาพ ความเท่าเทียม และผลลัพธ์การเรียนรู้ นอกจากการขยายโอกาสในการเข้าถึง ความจำเป็นในการจัดทำคือ การติดตามประเมินคุณภาพระบบการศึกษา การกำหนดนโยบายและจัดสรรทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ การเปรียบเทียบในระดับต่าง ๆ และการสร้างความโปร่งใส ดัชนีการศึกษาแห่งชาติเป็นดัชนีที่จัดทำขึ้นจากตัวชี้วัดทางการศึกษาทั้งในระดับชาติและนานาชาติ ครอบคลุม 5 มิติ ได้แก่ 1.มิติคุณภาพผู้เรียน (Quality) เช่น PISA, O-NET 2.มิติการเข้าถึงระบบการศึกษา (Access) เช่น อัตราเข้าเรียนสุทธิระดับมัธยมศึกษา 3.มิติความเท่าเทียมทางการศึกษา (Equity) เช่น ปีการศึกษาที่คาดหวัง 4.มิติประสิทธิภาพในการจัดการศึกษา (Efficiency) เช่น สัดส่วนงบประมาณต่อคะแนน PISA และ5.มิติการตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลง (Relevancy) เช่น สัดส่วนผู้จบการศึกษาระดับอุดมศึกษา อายุ 25-34 ปี ได้นำเสนอผลการเปรียบเทียบเบื้องต้นของประเทศไทยในมิติต่าง ๆ กับประเทศในระดับสากล เอเชีย และอาเซียน พบว่า คะแนนด้านการเข้าถึงระบบการศึกษาของประเทศไทยค่อนข้างสูง (9.3) ใกล้เคียงหรือสูงกว่าหลายประเทศในกลุ่มที่นำมาเปรียบเทียบโดยเฉพาะในอาเซียน (ยกเว้นสิงคโปร์) และคะแนนด้านคุณภาพผู้เรียน (5.6) และประสิทธิภาพในการจัดการศึกษา (2.7) ของประเทศไทยค่อนข้างต่ำ เมื่อเทียบกับหลายประเทศที่นำมาเปรียบเทียบ โดยเฉพาะประเทศพัฒนาแล้ว และบางประเทศในเอเชีย เช่น เกาหลี ญี่ปุ่น สิงคโปร์

จากนั้น ที่ประชุมร่วมเสนอแนะแนวทางการจัดทำดัชนีการศึกษาที่เหมาะสมกับบริบทไทย เช่น การจัดทำดัชนีสะท้อนภาพรวมของประเทศได้หรือไม่อย่างไร กรอบแนวทางและตัวชี้วัด ข้อจำกัด รวมถึงเสนอแนะแนวทางการออกแบบและจัดทำดัชนีที่เหมาะสมและสะท้อนผลลัพธ์การจัดการศึกษาในประเด็นที่สำคัญและเป็นประโยชน์ในทุกมิติ โดยหน่วยงานส่วนใหญ่เห็นว่า การจัดทำดัชนีเป็นประโยชน์และเป็นกลไกสำคัญที่สามารถเชื่อมโยงและวางแผนการศึกษาในภาพรวมของประเทศได้ดี ทั้งนี้ สกศ.จะรวบรวมข้อมูลที่ได้จากการประชุมครั้งนี้ นำไปประกอบการจัดทำข้อเสนอแนวทางการออกแบบและจัดทำดัชนีการศึกษาแห่งชาติ ที่เหมาะสมกับบริบทของประเทศไทยและสะท้อนผลลัพธ์การจัดการศึกษาของประเทศให้ครอบคลุมในทุกมิติต่อไป